Poetry
પ્રાર્થના / prayer (અસત્યો માંહેથી પ્રભુ! પરમ સત્યે તું લઈ જા)
Prayer by Nahnalal
અસત્યો માંહેથી પ્રભુ! પરમ સત્યે તું લઈ જા,
ઊંડા અંધારેથી, પ્રભુ! પરમ તેજે તું લઈ જા;
મહામૃત્યુમાંથી, અમૃત સમીપે નાથ લઈ જા.
તું-હીણો હું છું તો, તુજ દરસનાં દાન દઈ જા.
પિતા! પેલો આઘે, જગત વીંટાતો સાગર રહે,
અને વેગે પાણી સકળ નદીનાં તે ગમ વહે;
વહો એવી નિત્યે મુજ જીવનની સર્વ ઝરણી,
દયાના પુણ્યોના, તુજ પ્રભુ! મહાસાગર ભણી.
થતું જે કાયાથી, ઘડીક ઘડી વાણીથી ઊચરું,
કૃતિ ઇંદ્રિયોની, મુજ મન વિશે ભાવ જ સ્મરું;
સ્વભાવે બુદ્ધિથી, શુભ-અશુભ જે કાંઈક કરું,
ક્ષમાદૃષ્ટે જોજો, – તુજ ચરણમાં નાથજી! ઘરું.
~ ન્હાનાલાલ
Interpretation by Shri Tushar Shukla (in Gujarati)
ગુજરાતી કવિતાના એ સુવર્ણ યુગમાં સમર્થ સર્જકો પ્રગટ્યા. એમની સર્જકતાનો ઉન્મેષ ક્યારેક સામસામે ટકરાયો પણ ખરો, પણ સરવાળે કવિતાને (અને આપણ ને ય) લાભ જ થયો. વિવિધ વિચારધારાને પોતાની સર્જકતાની મદદથી પુરસ્કૃત કરતા આ સર્જકોના સર્જનથી આપણી ભાષા અને સાહિત્ય ધન્ય બન્યાં છે.
તે સમયે અંગ્રેજોનું રાજ હતું. અને પશ્ચિમના સાહિત્યનું પરિશીલન પણ અંગ્રેજી ભાષાના અભ્યાસને કારણે શક્ય બન્યું હતું. નરસિંહરાવ દીવેટીયા આ સંગીત કાવ્યનો વીચાર લાવ્યા. તો બ.ક.ઠા.એ વિચાર પ્રધાન કવિતાનો પ્રસાર કર્યો. આ બંનેની અસરમાં આપણે ત્યાં ઘણું લખાયું.
ગુજરાતી કવિતાના આરંભમાં કવિ દલપતરામ આવ્યા. અંગ્રેજ અમલદાર ફોબર્સ સાહેબની મિત્રતાનો લાભ એમના થકી આપણા સાહિત્ય-સમાજ-શિક્ષણને મળ્યો. આ કવિ દલપતરામના પુત્ર એટલે આપણા મોટા ગજાના કવિ ન્હાનાલાલ. પિતા-પુત્રની જોડીનો સાહિત્યક્ષેત્રે આટલો પ્રભાવ એ પણ એક અનન્ય ઘટના છે.
ન્હાનાલાલના ગીતોમાં આપણી ભાષાનું સૌંદર્ય અનુભવાય છે. એમણે કવિતા ઉપરાંત નાટકો પણ લખ્યાં. સ્નેહલગ્ન અને લગ્નસ્નેહ અંગેના એમના વિચારો ત્યારે ખૂબ ચર્ચામાં રહ્યા. મહાકાવ્ય લખવાનો ય એમણે યત્ન કરી જોયો છે. એમણે સર્વપ્રથમ વાર અપદ્યાગદ્યમાં ડોલન શૈલીનો પ્રયોગ કર્યો. એમની સુખ્યાત રચનાઓ : “પાર્થને કહો ચડાવે બાણ, હવે તો યુદ્ધ એ જ કલ્યાણ”થી તમે પરિચિત હશો જ. ન્હાનાલાલે હરિને સંબોધીને મધુર પદરચનાઓ કરી. વસંતના ય વધામણાં લીધાં. આટલા વિસ્તૃત ફલક પર કામ કરનારા આપણા આ સમર્થ કવિની રચના તો તમને હજી ય યાદ હશે જ. “असतोमा सव गमय” – નું કેવું સુંદર રૂપ : અસત્યો માંહેથી પ્રભુ! પરમ સત્યે તું લઈ જા,
