અખાના છપ્પા / Akha na chhappa

Interpretation by Shri Tushar Shukla (In Gujarati)

ગુજરાતી કવિતામાં પોતાની અનોખી મુદ્રા ઉભી કરી છે અખાએ. અખો વ્ય્વસાયે સોની. સમાજનાં કડવા વેણ સાંભળીને માનવસંબંધો અને વ્યવહારોની વરવી વાસ્તવિકતાએ અખાની જીવનદ્દ્ષ્ટિ બદલી નાખી હતી. ભક્તિમાર્ગી કવિતાના ધસમસતા પ્રવાહ વચ્ચે અખો જ્ઞાનમાર્ગનું વહેણ બનીને આવ્યો. એ ધર્મનો વિરોધી નહોતો, પણ ધર્મમાં પેઠેલા સડા અને આડંબર સામે એનો આક્રોશ હતો. એણે આ સંદર્ભે સમાજમાં જાગૃતિ આણવા કલમ ઉપાડી. અખો આધ્યાત્મ્ય માર્ગનો પ્રવાસી હતો. ઉપનિષદોના ચિંતન મનનથી એની પ્રજ્ઞા સમૃદ્ધ હતી. જે પરમતત્વ અગોચર છે, અદ્દ્શ્ય છે, એને એણે ગોચર થયેલું ભાળ્યું છે, ને એનો આનંદ એના રોમેરોમે વ્યાપ્યો છે. એ ઝળહળ જ્યોતને અખાએ નિહાળી લીધી છે. અંદર વસેલા એ પરમતત્વને એ પામી ગયો લાગે છે. આ અદ્વૈતનો મહિમા કરતો અખો ધાર્મિક વિધિવિધાન અને પાખંડને કઇ રીતે સહન કરી શકે? આથી એ સામે સમાજને જાગૃત કરવો એને જરૂરી લાગ્યો છે. આધ્યાત્મચિંતનના અટપટા વિષયને અવળવાણીમાં આલેખતો અખો આથી જ સમાજ સામે લાલબત્તી ધરતી વખતે સ્પષ્ટ અને મુખર બનીને ગાય છે. અહીં એની વાણી સીધી બને છે. એમાં કટાક્ષ છે, કટુતા નથી. અખાની આવી રચનાઓ અખાના છપ્પા નામે ઓળખાય છે. આ કાવ્યપ્રકારમાં પંક્તિઓનું એક સમુહ રચાય છે. છ પંક્તિઓનાં સમુહમાં એક વિચારને એ અભિવ્યક્ત કરે છે. આજે એ આપણી વાતચીતમાં સહજ અભિવ્યક્તિ રૂપે આવે છે. આવો, વાંચીને યાદ કરીએ.