Poetry
Poem by Ardeshar Faramji Khabardar (Adal)
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત !
જ્યાં જ્યાં બોલાતી ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં ગુર્જરીની મહોલાત !
ઉત્તર દક્ષિણ પૂર્વ કે પશ્ચિમ, જ્યાં ગુર્જરના વાસ;
સૂર્ય તણાં કિરણો દોડે ત્યાં, સૂર્ય તણો જ પ્રકાશ.
જેની ઉષા હસે હેલાતી, તેનાં તેજ પ્રફુલ્લ પ્રભાત;
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત !
ગુર્જર વાણી, ગુર્જર લહાણી, ગુર્જર શાણી રીત;
જંગલમાં પણ મંગલ કરતી, ગુર્જર ઉદ્યમ પ્રીત.
જેને ઉર ગુજરાત હુલાતી, તેને સુરવન તુલ્ય મિરાત;
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત !
કૃષ્ણ દયાનંદ દાદા કેરી પુણ્ય વિરલ રસ ભોમ;
ખંડ ખંડ જઇ ઝુઝે ગર્વે કોણ જાત ને કોમ.
ગુર્જર ભરતી ઊછળે છાતી ત્યાં રહે ગરજી ગુર્જર માત;
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત !
અણકીધાં કરવાના કોડે, અધૂરાં પૂરાં થાય;
સ્નેહ, શૌર્ય ને સત્ય તણા ઉર, વૈભવ રાસ રચાય.
જય જય જન્મ સફળ ગુજરાતી, જય જય ધન્ય અદલ ગુજરાત!
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત !
~ અરદેશર ફરામજી ખરબરદાર
Interpretation by Shri Tushar Shuka (In Gujarati)
દમણમાં જન્મેલા આ કવિનું ઉપનામ છે “અદલ”. એમનું આ કાવ્ય ‘સદાકાળ ગુજરાત’ ખૂબ જાણીતું બન્યું. આપણે ત્યાં રાષ્ટ્રગાન છે, રાજ્યગાન પણ છે. એમાં ગુજરાત વંદનાના કાવ્યોમાં આ રચનાનો સાધિકાર ઉલ્લ્કેખ કરવો જ રહ્યો. કવિની પંકિત જ્યારે જનપ્રિય ઉલ્લેખ બનીને પ્રજાના હૈયે ને હોઠે રમતી થઇ જાય ત્યારે એ કવિની સર્જકતાને સલામ કરવાનું મન થાય. આજે પણ (અને આવનારા વર્ષોમાં પણ) જ્યાં જ્યાં ગુજરાત અને ગુજરાતીના ગૌરવની વાત થાય છે. (ને થશે ત્યારે પણ) આ કવિની પંકિત અચૂક યાદ કરાય છે. (ને કરાશે જ):
“જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત.” કવિ ખબરદારનું નામ ઓગળી ગયું પણ એમની આ પંકિત અમર થઇ ગઇ.
બહુ સૂચક છે આ કવિતા પંક્તિ. એક એક ગુજરાતી એ જ્યાં છે ત્યાં સમગ્ર ગુજરાતનું, ગુજરાતની અસ્મિતાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. એવો એનો ભાવ આપણને શું કહે છે? એ યાદ કરાવે છે કે તમે સમગ્ર ગુજરાતના પ્રતિનિધિ છો. તમારાં વાણી વર્તન વ્યવહાર ગુજરાતનું ગૌરવ વધારે એવાં હોવા જોઇશે. પ્રદેશ એની પ્રજાનો નહિ, પ્રજા એના પ્રદેશનો પરિચય કરાવે છે. ગીતમાં કવિએ ગુજરાતની પ્રજાના સ્વભાવનું કેવું સરસ ચિત્ર છે!
‘ગુર્જર વાણી, ગુર્જર લ્હાણી, ગુર્જર શાણી રીત.
જંગલમાં પણ મંગલ કરતી, ગુર્જર ઉદ્યમ પ્રીત.
છે ને, બે જ પંક્તિમાં ગુજરાતીઓનો પરિચય? લાગે છે ને કે, “જય ધન્ય સફળ ગુજરાતી, જય ધન્ય સફલ અદલ ગુજરાત!” વર્ષો પહેલાં સંજાણ બંદરે ઉતરેલી અને દૂધમાં સાકર જેમ ભળી ગયેલી પારસી પ્રજાએ ગુજરાતને અદકું ચાહ્યું છે!
